Doręczenie pełnomocnikowi pisma procesowego zawierającego oświadczenie o potrąceniu.
Pełnomocnictwo procesowe, zgodnie z treścią art. 91 k.p.c., swym zakresem obejmuje umocowanie do:
1) wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy;
2) wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji;
3) udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu;
4) zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie;
5) odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej.
Potrącenie jest czynnością materialnoprawną, która dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie i wywołuje skutek w postaci wzajemnego umorzenia wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 2 i art. 499 zd. 1 k.c.).
We wskazanym wyżej katalogu czynności objętych pełnomocnictwem procesowym brak jest umocowania do dokonywania czynności o charakterze materialnym.
W konsekwencji powyższego oświadczenie o potrąceniu, w tym także złożone poprzez doręczenie pełnomocnikowi pisma procesowego w toku postępowania, podlega ogólnym zasadom określonym w art. 60 i 61 k.c. musi ujawnić wolę potrącenia wierzytelności w sposób dostateczny, a złożone jest z chwilą, gdy doszło do dłużnika wzajemnego w taki sposób, że mógł się zapoznać z jego treścią.
Zgodnie z przyjętym w judykaturze stanowiskiem, jeżeli pełnomocnik nie posiada odrębnego umocowania do odebrania oświadczenia o potrąceniu, data doręczenia mu pisma procesowego nie jest równoznaczna z datą doręczenia oświadczenia o potrąceniu dłużnikowi wzajemnemu. Może bowiem zdarzyć się sytuacja, iż dłużnik wzajemny nie z własnej winy nie będzie mógł uczestniczyć postępowaniu lub jego etapie, w którym zostało złożone oświadczenie, a pełnomocnik nie przekaże mu doręczonego oświadczenia. W sytuacji więc, kiedy adresat oświadczenia będzie kwestionował fakt dojścia do niego oświadczenia, to składający oświadczenie zobowiązany będzie do udowodnienia tego faktu. W praktyce udowodnienie ww. okoliczności napotykać będzie wiele trudności.
Powyższe rozważania uzasadniają stanowisko, że doręczenie oświadczenia o potrąceniu bezpośrednio dłużnikowi wzajemnemu będzie najwłaściwszym rozwiązaniem.
więcej w: Wyrok Sądu Najwyższego z 13 stycznia 2016 r., II CSK 862/14
adwokat Bartosz Czekała